Rol naar beneden voor Nederlands

When I'm on winter break in Belgium, I like to catch up on some local culture in addition to the usual Christmas and new year festivities (always involving exquisite company over equally exquisite food and beverages). For me, that certainly includes anything from the Flemish Primitives that's on show, and anything that tries to follow in their footsteps. Once upon a time, we knew how to paint properly in this country.

In January week we (mum and I) headed out to Bruges, for the exhibition with works by Pieter Pourbus and "forgotten masters" from the city in the sixteenth century (Dutch language link only). I have long had a soft spot for the Groeningemuseum, and in particular for the "Madonna with Canon Joris van der Paele" by Jan van Eyck in its permanent collection. I can never get over the detail he managed to capture- more about him below. But Pourbus, his contemporaries and his descendants made some darn fine paintings, too, and there is some very fascinating research with infra-red cameras helping art historians to sort out the who's-who of the painting world of sixteenth century Bruges.

A few years ago I noticed in the van Eyck painting of the Annunciation the rainbow-coloured wings of the arch angel Gabriel. For some reason I always imagined angels' wings were crisp, clean white, put on high through the laundry to remove any stains. But now it turns out that coloured wings were quite the thing back in the day! Here is a random collection of angel wings from the Pourbus exhibition at the Groeningemuseum:

A few days later we went to Gent and I topped up my van Eyck batteries with a visit to St Bavo's Cathedral for the Adoration of the Mystic Lamb (Check out the site, you can click through on the individual paintings and zoom in for more detail than you can by visiting the thing up in real life!).

A trip to Gent with a visit to the altar piece is one of those rites of passage for many Flemish school children, so it was definitely not my first encounter. The piece was started by Hubert van Eyck, and finished by his brother Jan in 1432. It never fails to impress me, and once again I felt that Jan van Eyck seemed to have come from out of nowhere, maybe from outer space, dropped by a UFO, leaving a trail of light and luminous colour in his paintings, before disappearing again and taking the magic of his art with him. At least, that is the feeling I get when I look at the art scene before and after van Eyck. His ability to capture the light, texture, and details in any composition he put his hand to are unparalleled. Yes, others came close, but his paintings feel more alive to me. (Your mileage may vary.)

The triptych/polyptych of the Mystic Lamb is going through a lengthy restoration and conservation process, but many sections remain on view while other are whisked away to the studio. Here, too, infrared cameras and other techniques are used to peer beyond the layers of aging varnish, and bad restorations, before painstakingly removing layers with little cotton swabs. The outer panels have been fully restored and positively glow with light and colour, as you expect from this master's hand. Between noon and 1pm the Triptych is "closed", revealing the restored outer panels in their full glory as intended: covering the main panel with the Mystic Lamb. Back in the day, only on Sun- and holy days would the full central panel be revealed, the other days you could admire the donors Joost Vijdt and his wife Lysbette Borluut instead.

If you find yourself in Belgium, hop on a train to Gent and make yourself a happy human by admiring some Great Art. I, for one, can't wait until 2019 when the restoration will be finished, when we will once more be able to get a bit closer to van Eyck and his divine paintings.

P.S. Yes, there's been some dust gathering here at Polifinario, but fear not: I'm working on making more time for the blog again!

Nederlands

Als ik op kerstvakantie ben in België, probeer ik ook nog wat lokale cultuur mee te pikken, naast de gebruikelijke kerst- en nieuwjaarsfestiviteiten (altijd met fijne mensen en heerlijk eten en drinken). Dat betekent voor mij zeker alles rond de Vlaamse Primitieven dat tentoongesteld wordt, en alles wat probeert in hun voetstappen te volgen. In een ver (maar helemaal niet grijs!) verleden wisten we in dit landje wel hoe je moest schilderen...

Begin januari trokken we (mama en ik) naar Brugge, voor een tentoonstelling met werken van Pieter Pourbus en "vergeten meesters" uit zestiende-eeuws Brugge. Ik heb al veel langer een speciaal plekje in mijn hart voor het Groeningemuseum, en vooral voor de "Madonna met Kannunik Joris van der Paele" van Jan van Eyck in de permanente collectie. Ik kan maar niet genoeg krijgen van de details die hij vastlegde met olieverf- meer over deze man hieronder. Maar Pourbus, zijn tijdgenoten, en zijn nazaten konden er ook wat van, en er is fascinerend onderzoek aan gang met infrarood cameras om kunsthistorici te helpen met orde scheppen in de schilderswereld van zestiende-eeuws Brugge.

Enkele jaren geleden merkte ik op in van Eycks' "Annunciatie" dat de aartsengel Gabriël heel mooie regenboogkleurige vleugels heeft. Om een of andere reden dacht ik altijd dat engelenvleugeltjes spierwit hoorden te zijn, vlekjes eruit in de kookwas enzo. Maar nu blijkt dat gekleurde vleugels wel hip waren toendertijd! De foto hierboven is een ietwat lukrake selectie van engelenvleugeltjes uit de Pourbus tentoonstelling.

Een paar dagen later gingen we naar Gent, om mijn van Eyck batterijtjes op te laden met een bezoekje aan de St Baafskathedraal voor het Lam Gods. (Klik even door naar de website, je kan heel sterk op de panelen inzoomen en de kleinste details bekijken, beter dan in de kathedraal!)

Een bezoekje aan Gent met een bezoek aan het Lam Gods zal menig Vlaming zich nog uit zijn of haar schooltijd herinneren; het was dus zeker niet de eerste keer dat ik het zag. De triptiek was begonnen door Hubert van Eyck, en voltooid door broer Jan in 1432. Het laat altijd een enorme indruk op me na, en ook dit keer voelde ik dat Jan van Eyck wel een heel bijzonder kunstenaar was die uit het niets leek te komen. Misschien wel met een ruimteschip, een spoor van licht en kleur trekkend door de late middeleeuwen met zijn schilderijen, alvorens spoorloos te verdwijnen, en zijn magische kunsten met hem. Tenminste, dat is de indruk die ik krijg als je kijkt voor en na van Eyck. De manier waarop hij licht, textuur en details in gelijk welke compositie kon weergeven zijn ongeëvenaard. Ja, sommigen kwamen wel heel dicht bij, maar zijn schilderijen zijn net dat beetje echter of levendiger voor mij. (U hoeft het niet met me eens te zijn.)

De triptiek (of polyptiek) van het Lam Gods ondergaat momenteel restauratie, maar de panelen waaraan niet gewerkt wordt in de studio blijven ter plaatse in de kathedraal. Ook in dit proces worden infrarood camera's gebruikt, en andere technieken om te kijken onder de lagen oude vernis en klungelige restauratiepogingen, alvorens met een katoenwatje de laagjes te verwijderen, met heel veel engelengeduld. De buitenpanelen zijn inmiddels terug in topvorm, en glanzen met licht en kleur, zoals je verwacht van deze meester. Tussen 12u en 13u sluit de triptiek zodat je de buitenpanelen kan bewonderen zoals het hoort: het centrale paneel met het Lam Gods bedekt. Toen de triptiek nog diende als altaarstuk, was het enkel op zon- en feestdagen open. Op andere dagen kon je de opdrachtgevers Joost Vijdt en zijn vrouw Lysbette Borluut bewonderen.

En dus als je in België bent (en misschien sinds je kindertijd het Lam Gods niet meer bezocht heb) stel ik voor dat je even op de trein springt naar Gent en een bezoekje brengt: oog in oog staan met dergelijke Grote Kunst voedt de ziel. Ik kan echt niet wachten tot 2019, wanneer de restauratie zal voltooid zijn, en we weer een beetje dichter kunnen komen bij van Eyck en zijn goddelijke schilderijen.

P.S. Jawel, het is hier even heel stil geweest bij Polifinario, maar geen nood: het plan is om dit blog weer op gang te trekken!